Elfde Groninger Dienst in de Oude Lutherse Kerk - tekst preek ds. Donga

Lezingen uit: Spreuken 9:1-18 en Mattheus 25:1-13[ 1 ]

Beste minsen, Gemainte van Jezus Christus,
Wat is wies, dat is ons thema van dizze mörn. Wel wil der nou nait wies wezen? veul laiver den unwies, dwoas. Wies of dwoas?

Wie kinn elke dag mit dai vroage in aanroaking kommen. In ons aigen leven of dat van onze moatschappij. Ist wies dat politiek in Den Hoag zolaank aander kaande opkeken het toun in Grunn eerde beevn gong?

Der is veul schoa. Schoa aan gebaauwen, aan hoezen, mor ook aan kerken van biezetten wel doezend joar old. En schoa aan minsen.

Ist wies dat grootste profiteur van oal dat gas de Nam de stoat aankloagt as ze gaskroane dichter draaien willen mor zok ter nait tou zet om schoa eerliek te vergouden?  Grunnegers in stad en laand, mor ook wieder in Nederland, binnen deur dat soort zoaken veul geleuf in politiek en besturen kwietroakt. En den nog dai vroage doar boven op: Ist wies hou wie mit fossiele brandstof omgoan? Aigentliek waiten we t antwoord wel: het is nait wies, moar…!

Huile geschiedenis deur is vroage noar wieshaid of dwoashaid n belangrieke vroage. In Oale en Nije testament ook, zoaas ie net heuren können.

Spreuken van Salomo, dai wiese keunink gef ons in schilderachtege toal veul om over noa te dinken. ‘Blief nait hangen aan t onverstand, den zel ie leven, en goa liekoet deur op weg dij inzicht geft.’ Der is gain woord Frans bie.

‘Wieshaid begunt mit ontzag veur de Heer, inzicht betaikent kennes hebben van de Alderhaailegste. Want deur wieshaid krigstoe meer tied van leven, krigst ter allerdeegs nog joaren bie tou.’ Tou moar, ook dat nog!

Spreuken-bouk, wil oons helpen t goie te doun. T’is n soort bibels etiquette bouk. Waor kommen joe wieder mit en wat bringt joe van weg oaf? As ie vandoag de dag om joe hin kieken den zai je veul minsen dij lopen as hounder dij aaier nait kwiet kinnen. Wieshaid liekt wied vot. Hou t leven in mekoar zit is veur veul minsen n roadsel. T’s net of ze niks begriepen. Of ze heuren hail wat aans. D’r binnen meroakels veul misverstanden. Wat dat betreft, doar kin k over mitproaten.

Toun ik ain lutje jonkje was van n joar of vieve, zesse, kwam ik n keer tussen middag tuus van kleuterschool en zee tegen mien moeke: dizze middag komt Here Jezus op school. Dat kin nait, kind, zee mien mouke vervaast. Ik zee, moar juffrouw het t zelf zegd. Juffrouw, was juffrouw Algera, mien laifste juffrouw, dai ik vanzulf grode autoriteit touschreef. Dus ik begin te reren en zee, moar juffrouw het zulf zegd. Moar Moeke zee, zast wel verkeerd begrepen hebben, mien jong. Nou hailmoal nait, ik was voel dat mien moeke mie en juffrouw Algera nait leuven wol. Dus vol verwachten gong ik dij nommerdag weer noar school. De spanning gruide en in ains gong deure open, ik zag twai kirrels. Veurop meneer Lammert van Dijken, met zien grode ittjenbijen neuze, veurzitter van Schoolbestuur en nog aine. Daar zijn de heren van het schoolbestuur, zee juffrouw Algera.  Dat zel ze smörns ook wel zegd hebben. Ik haar opvongen: de Heere komt, in ploats van er komen heren. Geleuveg jonkske dai ik was. Moeke haar toch gliek, ik haar t verkeerd begrepen.

Dingen verkeerd begriepen is nait zunder gevoar. En den binnen wie in ons evangelieverhoal van dizze mörn.  Het vertelt over t keunenkriek dat kommen zel. Keuninkriek van God dat deur Jezus Christus verkondigd wordt. Nou en den nuimt Bibel t ook: hemels keuninkriek. T is nait makkelk om die t hemelse keuninkriek veur te stellen, is dat hierboven, aargens in de luchten? Is der n stee aan te wiezen, n stee allaint veur geleuvegen of n stee dai  lu dij leuven allaint zain kinnen? Of ist aans? Is keuninkriek n geestelijk begrip? N gemoudstoustand?

Keuninkriek dat is as minsen zich tuusvuilen bie zukzulm, bie heur medeminsen en bie God. Keuninkriek dat is leven mit weerde en vertraauwen, dat is joe overgeven aan laifde, dat is waiten dat joen tieden in zien haand ( in Gods haand) binnen, keuninkriek dat is saomen wezen mit Hom dai ons veurgaait, mit Jezus. Dat keuninkriek is veur aaltied, dat keuninkriek van God, dat hemels keuninkriek. Hou ’t doar heer gaait in dat keuninkriek wordt joe duudelk maokt in t verhaol van tien wichter. Hier binnen ze, te zain in n schilderij van Hollandse schilder Godfried Schalcken. Vieve waren wies, aander vieve nait. Dai waren onwies, dodderds kist wel zeggen. Verhaol is deur hail wat schilders op douk vastlegd. De wieze wichter hadden naost heur eulielampke, ook nog ’n klipke eulie bie zuk. Zai waaren veurberaaid op laank wachten, zai haaren wat achter d haand hollen, doarum wuiden zai wies nuimt. Vief aandere wichter waren nait zo wies west. Zai hadden gain reserve eulie. Zai levenden as muzzen in t zaand. En dou t er op aan kwam, van t laange wachten op brudegom, gongen heur lampkes uut. T  wui duuster. Trouwens aole tiene werden soesderg en vuilen in sloap. Och wie minsen worden aoltied mui van t laange wachten. Wizen en dwoazen apmoal. Maor dou inains wordt roup heurd en ston boudel in hokken: brudegom komt der an. Feest kin begunnen. Dou joen lichten aan. In tied waren lichten van aol tien wichter uut gaon. Vief wieze wichter hadden gain liefzere en hadden heur lampies zo weer aan, zai hadden ook ja reserve-eulie mitnomen. Maor aander vieve, wozzen nait wat ze doun mözzen. Eerst vruigen ze wieze wichter om te dailen van heur eulie, maor dizze wichter zeden, dat doun wie nait, joe hebben der wel verlet om moar wie hebben nait genogt veur ons aole tiene. Gao naor eulieverkoper. Hier zain je ze smeken om eulie. Moar den goan ze as nijmelkse hoanen op zuik naor paitereuliekerel. Krek as ze votbinnen, komt Brudegom om aander wichter mit te nemen naor bruuloftszaol. Op dizze prent zain wie links de vief unwieze wichter bie paitereuliewinkel en rechts de vief wieze wichter dai mit brudegom mit bruuloftszaol binnengaon. In t midden kin je ook nog zain dat vief unwieze wichter weeromkommen moar deure van bruloftszoal  is al dichte Ze kommen der nait meer in. Ons verhoal liekt wel slim haard. T wil zeggen dat der n grins is, kinnen ook te loat kommen. Haile geschiedenis deur is der noar n verkloaren zöcht. Op dit ploatje kin je ain perbaairsel zain. De vief wichter dai gain eulie genogt hadden, hadden zich oaflaaiden loaten deur n gezelleg feestje, lekker eten en drinken met n stel kirrels, toun waren ze tied vergeten. En toun wast te loat. Zo’n uutleg is mie wel slim moralistisch en in tekst van ons verhoal stait er ook niks van. Bosschop is ook n aandere; mins beraid die veur, ain keer bist te loat. Mor dai veurberaiden is veuroal joen licht schienen loaten in dizze wereld, openstoan veur genoa, zoas Maarten Luther zegd het bie zien uutleg van t evangelie. Dizze weken binnen wie wied en zied bezig mit aarfenis van Luther. Ook en veuroal hier in Lutherse kerke.

Zien theologie en zien optreden was veuroal ingeven deur zien daipe contact met schrift, woord van God. Nait veur niks loat zien theologie zich benuimen met drei letiense woorden: sola fide, sola gratia, sola scriptura. Deur geleuf allain, deur genoade allein en deur schrift, deur Gods woord, allain. Huil het protestantisme van de oafgelopen viefhonderd joar, kinnen wie verkloaren uut dizze drei begunsels. Veurop noatuurlek geleuf en dan direct doar mit verbonden genoade. Dat ie nait zulf deur veul aarbaid, deur goud te doun, hemel verwaarven kinnen en dat dat ook nait huift. Allain deur geleuf dat God met die is, en dat hai die zien laifde en genoade vergees gef is het belangriekste wat domies en priesters verkondigen mouten en zai nait allain, moar wie aalmoal, kinnen ons as domies, priesters, bisschoppen, allerdeegs as de paus vuilen in onze verkondiging en ons geleuf. Aalgemain priesterschop van geleuvegen hait dat in theologie van Luther. Dat was n revolutie. En woar we dai wieshaid vandoan hebben? Deur t woord van God, deur zien zeun Jezus Christus, deur de schrift. Doarom vertoalde Luther ook haile bibel in t duuts. Haile volk mos bibel lezen kinnen.

Zo kom ik nog ains weerom bie t eulielampke. As t goud is binnen wie zulf ook lanteerns dai licht geven. Onze laifde, ons vertraauwen doar wil God nait zunder. Wie zulm meugen noar woord van Luther: as Christus wezen veur  nander. Dat liekt mie n biezundere uutdoagen. Steek schovvel mor in de grond!

Amen.

dr. Harry. C. Donga