Herinneringsvenster
Op het door Victor Levie van der Meer ontworpen herinneringsvenster van het diaconaal centrum In de Zwaan (Maasstraat 148) staan de namen van Joodse bewoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit hun huizen zijn gehaald en vermoord in de vernietigingskampen van de nazi’s.
De slachtoffers waren allemaal bewoners van het huizenblok dat delen beslaat van de Uiterwaardenstraat (288-316), Maasstraat (146-154) en Rooseveltlaan (toen nog Zuider Amstellaan, 191-209).
De huizen Kemper
De huurwoningen waren eigendom van de Evangelisch-Lutherse Gemeente en zijn dat voor een deel nog steeds. Ze zijn in 1932 gebouwd met geld uit het legaat van J. R. Kemper; vandaar de aanduiding ‘Huizen Kemper’ of ‘Kemperblok’.
Tegen antisemitisme
Antisemitisme is een kwaad dat telkens opnieuw de kop opsteekt; niet alleen wereldwijd maar ook in Nederland, in onze eigen stad.
De namen op het venster helpen ons herinneren tot welk immens onheil antisemitisme leidt. Ze sporen ons aan alert te blijven en op te staan tegen uitingen van oplevend antisemitisme.
Onderzoek
Op het herinneringsvenster staan 77 namen. Sinds de onthulling van het venster op 29 september 2021 zijn dankzij nader onderzoek door historica Mariëtte Wildeboer nog meer namen gevonden, meestal van mensen die tijdelijk in het Kemperblok verbleven of daar pas heel kort woonden toen de razzia's plaatsvonden.
Lees hier meer over het venster en het onderzoek.
De bronnen die we hebben geraadpleegd bij het onderzoek voor het herinneringsvenster:
https://www.joodsamsterdam.nl/
.jpg)
Luther en het antisemitisme
In 1543 heeft Maarten Luther een pamflet gericht tegen de Joden. Bij de heropleving van het antisemitisme in de 19e eeuw en tijdens de jaren ‘30 en ‘40 van de vorige eeuw zijn Luthers teksten aangegrepen om antisemitisme te legitimeren, ook binnen de Lutherse Kerk. Het zijn mensen zoals de lutherse pastor Dietrich Bonhoeffer geweest die zich hiertegen tot het uiterste hebben verzet en daarvoor vaak hebben betaald met hun eigen leven.
De Lutherse Kerk van nu wijst Luthers anti-joodse teksten, die zij ‘niet [kan] billijken noch verontschuldigen’, evenals iedere vorm van anti-semitisme categorisch en zonder enig voorbehoud af.
Meer informatie over Luthers antisemitisme, en over de afwijzing en veroordeling daarvan door de Lutherse Kerk:
> Hoofdstuk 7, 'Luther en de Joden' in: Sabine Hiebsch (2017), Luther voor leken - reformator in een veranderende wereld. Amersfoort: UItgeverij Vuurbaak (de link opent een pdf bestand). Met dank aan Uitgeverij Vuurbaak.
> Trinette Verhoeven over 'Luthers schaduwzijde'
> Op de site van de Lutherse Wereldfederatie is uitgebreide documentatie te vinden over de Joods-Christelijke en Joods-Lutherse relatie en de vernieuwing daarvan, bijvoorbeeld het studiedocument Hope for the Future .
> Zie ook de documentatie op de website van de Lutherische Europäische Kommission Kirche und Judentum.