De Joodse bewoners van de huizen Kemper
Geboorteplaats
Van de 77 mensen op de namenlijst zijn er 52 in Nederland geboren, waarvan 34 in Amsterdam. In Duitsland zijn 23 mensen geboren en verder nog een in België en een in Polen. Van de 27 huishoudens bestonden er 9 uit Duitse vluchtelingen, waarvan 7 in de Uiterwaardenstraat woonden.
Beroepen
Van de onderzochte 27 huishoudens in de huizen Kemper konden we van 30 mannen en 9 vrouwen het beroep achterhalen. Van de vrouwen zonder beroep waren er naar schatting 11 vrouw des huizes, in een aantal gevallen met hulp van een dienstmeisje.
Bewoners hadden de volgende beroepen:
(Assistent-)Accountant (3x), administratief medewerkster, antiquair/makelaar, assistent bezorger in Amsterdam/perschef in Berlijn, bankagent, boekhandelaar, borduurwerkster, cheffin, chemicus/docent, debitant Staatsloterij in Amsterdam/smid in Den Helder, demonstratrice, directeur Clichéfabriek, directeur drukkerij, drukwerkhandelaar, elektricien (2x), fabrikant, handelsreiziger (3x), hulp in de huishouding (3x), jurist, kantoorbediende (2x), koopman (6x), magazijnbediende/huisnaaister, vertegenwoordiger (2x), verkoopster (2x), vrouw des huizes (11x).
Sperre
De Sperre (een stempel in het persoonsbewijs, naast de 'J' voor Joodse burgers) verschafte in de periode tot 29 september 1943 tijdelijke vrijstelling van deportatie, en werd verstrekt door de Joodsche Raad. Dit orgaan was in februari 1941 op last van de Duitsers opgericht ter behartiging van alle Joodse belangen en moest vanaf 1942 onder dwang meewerken aan het opstellen van de deportatielijsten.
Van de 77 mensen hadden er volgens persoonskaarten uit de cartotheek van de Joodsche Raad 17 een Sperre, waarvan 10 vanwege werkzaamheden voor de Raad. Van die 17 zijn er 11 afgegeven voor bewoners die in Duitsland waren geboren en die in de Uiterwaardenstraat en de Maasstraat woonden. Hierbij twee opmerkingen: ten eerste zijn niet bij alle namen persoonskaarten gevonden en ten tweede waren er in de praktijk meer gezinsleden ‘gesperrt’, namelijk als partner of kind van iemand met een Sperre.
Meer informatie en foto’s zijn te vinden op deze webpagina.
Gedwongen verhuizingen
In de eerste helft van 1942 dwongen de bezetters Joodse burgers uit de provincie te verhuizen naar vooral Amsterdam. Zo kwamen er gezinnen uit Den Helder, Alkmaar (maart '42) en Hilversum (juni '42) wonen in de huizen Kemper.
Op 26 mei en 20 juni 1943 organiseerden de Duitsers grote razzia’s in Amsterdam, waarbij duizenden Joden werden aangehouden en afgevoerd naar Westerbork. Daarna gaven zij de Joden die nog in Amsterdam-Zuid woonden opdracht naar de Transvaalbuurt te verhuizen. Dit lot trof ook de Joodse gezinnen die nog in de huizen Kemper woonden. De razzia van 29 september 1943 was de laatste in Amsterdam waarbij Joden werden opgepakt om gedeporteerd te worden. De Sperren bleken niets meer waard, want ook de hele Joodsche Raad en de nog overgebleven medewerkers werden op transport gesteld.
Foto’s
We hebben van 35 mensen op de namenlijst foto’s teruggevonden.
Overlevenden
Het valt op dat er op de 27 adressen relatief weinig kinderen woonden: 19, van wie 7 volgens het Joods Monument de oorlog hebben overleefd. Van de volwassenen overleefden 3 vrouwelijke partners, van wie 2 met hun kinderen. Op één na woonden zij allemaal op de Zuider Amstellaan (nu Rooseveltlaan). De huizen waren hier groter dan in de Uiterwaardenstraat en de Maasstraat. Er woonden vooral geboortige Amsterdammers, die waarschijnlijk meer mogelijkheden hadden, zoals geld en contacten, om een onderduikadres te vinden. Dit lijkt gestaafd te worden door nog 5 buiten de lijst gebleven adressen op de Zuider Amstellaan, waar nog eens 2 mannen, 4 vrouwen en 6 kinderen de oorlog hebben overleefd.
Levensverhalen en herinneringen
Het Joods Monument gedenkt de meer dan 104.000 personen die als Joden in Nederland werden vervolgd en de Holocaust niet overleefden. Binnen het monument worden verhalen en herinneringen gebundeld. Zo schetst het monument een veelzijdig beeld van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, de Sjoa en de joodse gemeenschap in Nederland.
Op de website staat van enkele bewoners van de huizen Kemper een levensverhaal:
Naar aanleiding van het plaatsen van de struikelstenen voor Rooseveltlaan 207 - 209, in oktober 2018, kwamen we in contact met mevrouw Sigal Hingali-Kaufmann. Zij is de kleindochter van Werner en Hilde Kauffmann-Waldmann, die woonden op Zuider Amstellaan 209 II. Ze vertelde ons het verhaal van Werner en Hilde en hun ouders en van de dochters van Werner en Hilde, Inge en Hanna (de moeder van Sigal), die als enigen de oorlog overleefden dankzij de onderduik. Dat verhaal is hier te lezen.