Duurzaamheid, nu even niet?

Over kredietcrisis, duurzaamheid, kerk en diaconaat

Het Amsterdamse onderzoeksbureau Motivaction ontdekte dat in 2006 – het jaar van Al Gores ‘An Inconvenient Truth’- 85% van de Nederlanders zich zorgen maakte over de schade die mensen aan de aarde toebrengen, en dat dit eind 2008 gezakt was naar 74%. Het Sociaal en Cultureel Planbureau vroeg mensen hoe het door de kredietcrisis oplopend begrotingstekort moet worden verholpen. Door vooral te bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, zeggen Nederlanders.

Waardering van duurzaamheid en ontwikkelingssamenwerking lijkt broederlijk te kelderen met de aandelenkoersen. ‘Grote problemen zoals milieu, maatschappij, politiek en integratie vinden we in een economische neergang minder belangrijk dan de vraag of we onze baan nog behouden’ zegt Martijn Lampert van Motivaction in Trouw (21 februari).

Wat betekent de kredietcrisis eigenlijk voor diaconaat, kerk en lutherse gemeenschap?

Mensenclub

De kracht van kerk is dat het een mensenclub is. We leven van mensenverhalen met de Eeuwige (in de Bijbel) en de verbinding daarvan met onze eigen verhalen en die van de mensen naast ons. Zo hebben velen van ons zorg en onzekerheid over de toekomst: ontslagen, onze baan, AOW, de waarde van ons pensioen, huis en hypotheek, eigen aandelen, dreigt er armoede, onze jongeren….. Het raakt ons en onze omgeving. Daar denken we over, we praten erover, we horen erover op het Journaal etc. Wat betekent dit voor onze Lutherse gemeenschap?
Voor het pastoraat en de liturgie? Kunnen we deze zorgen samen delen: in onderling gesprek, in voorbede…. Kunnen we inspiratie, vertrouwen en richting vinden in crisis-verhalen in de Bijbel en onze traditie?
En wat betekent de kredietcrisis voor het diaconaat? Zal het aantal mensen dat in onze gemeente en onze stad verarmt en tussen wal en schip valt toenemen? In de Diaconiebegroting is  € 25.000 opgenomen voor directe ‘stille hulp’. Vorig jaar gaven we dat niet uit, dit jaar mogelijk wel. Wellicht komt er ook meer druk op onze partners  als ‘De Open Deur’, het ‘Wereldhuis’ en ‘Kruispunt’ die als vangnetplek functioneren voor mensen in de knel. Signaleert u mee? Diakenen en diaconaal bureau zijn beschikbaar om mee te zoeken naar oplossingen. Mensen hebben immers mensen nodig. Zie –als u over internet beschikt - ook www.diaconie.com.
Diaconie is niet alleen ‘stille’ – individuele - hulp, maar ook mensen met elkaar verbinden: sociale duurzaamheid. Zouden we vanuit onze traditie met hofjes (Lutherhof, Van Brants Rus Hof) en het ondersteunen van diaconale gemeenschappen (bv. het Jeannette Noëlhuis) nieuwe sociale woonverbanden in onze stad kunnen stimuleren?
En uiteraard zijn we verbonden met mensen wereldwijd. Wat betekent de kreditcrisis voor mensen in de Derde Wereld? Zal het aantal hulpvragen van kerken en partners uit Azië, Afrika, Zuid- en Midden-Amerika en Oost- en Zuid-Europa toenemen? Zullen ze ons vragen om meer sociale projecten te steunen of juist om te blijven investeren in microkrediet en eerlijke handel?

Wij en de inrichting van onze economie

Mensen en hun verhalen zijn altijd uitgangspunt voor de kerk, juist als die mensen kwetsbaar zijn. Tegelijk hoort het ook bij kerk om àchter de verhalen te kijken. Lastig, want wie geeft een juiste en complete analyse van de kredietcrisis?
Toch horen we als kerk niet bang te zijn om ons met deze macrovragen te bemoeien. Het gaat hierbij mondiaal immers om vragen van gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping. Samen met de synagoge hebben we als kerk een lange en rijke traditie in het zoeken vanuit de Schriften van richting voor ons samenleven. In Amsterdam zijn we niet de grootste kerk, maar wereldwijd doen we dat toch met 68,3 miljoen Lutheranen. En breed in de samenleving, religieus en maatschappelijk, hebben we heel veel partners. Een beetje lef – het woord komt uit het Hebreeuws, en betekent ‘hart’ - mogen we best hebben. En wij hebben onze deskundigheid, want we weten vanuit het pastoraat en diaconaat wat de crisis met mensen doet en gaat doen.

Aan de orde is of de kredietcrisis ook kansen biedt om fundamentele vragen te stellen over onze wijze van economie bedrijven, en te pleiten voor:
- nog stugger investeren in duurzaamheid: sociaal en ecologisch
- verzet tegen het ‘graaien’; vanuit de Schriften weten we dat het niet gaat om ‘hebben’, maar om ‘zijn’
- een economie van genoeg i.p.v. economische groei (om het maar eens met het adagium van good old econoom Bob Goudzwaard te zeggen).
Een aansluitingsmogelijkheid ligt er o.a. bij het Platform voor Duurzame en Solidaire Ontwikkeling. Vanuit Nederland is o.a. de oecumenische stichting Oikos hierbij betrokken. Al in maart 2008 deed dit platform, in een conferentie waaraan werd deelgenomen door 320 Vlaamse en Nederlandse economen en andere wetenschappers, politici, vertegenwoordigers vanuit de vakbeweging en het bedrijfsleven, en mensen afkomstig uit verschillende sociale bewegingen en organisaties, de volgende oproep:
'Wij pleiten voor een radicale omslag van onze economieën, een omslag die op betrekkelijk korte termijn diep zal ingrijpen in de omvang van en de wijze waarop wij produceren, handel drijven, geld creëren en consumeren. Dat kan slechts als die omslag gedragen wordt door een brede alliantie van maatschappelijke krachten. Wij nodigen iedereen, en zeker de politiek, de vakbeweging, het bedrijfsleven, de wetenschap en de sociale bewegingen uit om aan die alliantie deel te nemen, en verantwoordelijkheid te nemen voor de overgang naar een waarlijk duurzame en solidaire economie.'
Zie voor de volledige verklaring en ook  www.economischegroei.net

Duurzaamheid – sociaal en ecologisch - moeten we dus op de agenda van diaconaat en kerk houden tijdens de kredietcrisis. Ook op die van onze Lutherse gemeenschap. Juist nu!

Hanne Wilzing,
algemeen secretaris van de Lutherse Diaconie.